Xu hướng chuyển dịch từ hợp đồng EPC sang EPCM trong đấu thầu

Quá trình triển khai đấu thầu các dự án xây lắp lớn và phức tạp trước nay thường ưu tiên mô hình hợp đồng "chìa khóa trao tay" (hay còn gọi là EPC). Tuy nhiên thời gian gần đây đã chứng kiến sự chuyển đổi từ EPC sang EPCM (thiết kế - cung cấp - quản lý dự án) nhằm hạn chế rủi ro cho các nhà thầu đặc biệt trong các dự án năng lượng.

Sự thay đổi này giúp nhà thầu có được lợi thế trong thương lượng hợp đồng vời' chủ đầu tư tránh được tình trạng đẩy giá lên cao diễn ra phổ biến trước khi xảy ra cuộc suy thoái kinh tế đồng thời ở phương diện nào đó, giúp họ tham gia dễ dàng hơn các dự án có quy mô ngày càng lớn và phức tạp hơn. Ngoài ra, với nguồn vốn hạn chế của nhà thầu cùng với bí quyết chuyên môn, nguồn lực hoặc kinh nghiệm thực hiện các dự án theo mô hình "chìa khóa trao tay", các tổ chức cấp vốn phải xem xét các lộ trình đấu thầu khác (và các rủi ro lớn) trước tình trạng tăng giá của hợp đồng thực hiện theo hình thức "chìa khóa trao tay".

Theo mô hình EPCM, nhà thầu chịu trách nhiệm thiết kế (bao gồm lập thiết kế cơ bản và thiết kế chi tiết); mua sắm những vật liệu và thiết bị cần thiết quản lý các hợp đồng xây dựng. Điểm khác nhau quan trọng giữa hợp đồng EPCM và EPC là trong mô hình EPCM, nhà thầu cung cấp các dịch vụ chuyên nghiệp (kể cả thiết kế) và không phải là người chịu trách nhiệm chính trong xây dựng dự án. Theo đó nhà thầu EPCM thực hiện như vai trò đại diện cho chủ đầu tư và trực tiếp tạo mối quan hệ hợp đồng giữa chủ đầu tư và các nhà cung cấp hoặc nhà thầu thương mại. Mỗi hợp đồng thương mại sẽ được ký kết trực tiếp giữa chủ đầu tư và nhà thầu thương mại hoặc nhà cung cấp dịch vụ chuyên biệt. Xây dựng dự án sẽ thuộc Trách nhiệm của các nhà thầu riêng lẻ được chủ đầu tư thuê. Không giống như mô hình hợp đồng “ chìa khóa trao tay”, nhà thầu EPCM chịu trách nhiệm về sự trì hoãn và chi phí liên quan đến thiết kế và các hoạt động khác, nhưng không chịu trách nhiệm về tổng chi phí hoặc thời gian xây dựng dự án của nhà thầu cung cấp và lắp đặt chuyên nghiệp khác. Ngoài ra. chủ đầu tư phải có một đội ngũ thực hiện dự án đông đảo và có kinh nghiệm để hỗ trợ cho nhà thầu EPCM quản lý và thực hiện những hợp đồng này.

Căn cứ vào việc chia nhỏ trách nhiệm giữa các bên trong hợp đồng EPCM, chủ đầu tư phải theo dõi tiến trình thực hiện của mỗi bên. Các vấn để phát sinh giữa các nhà thầu thương mại và chủ đầu tư như khiếu nại về các điều khoản chung, trì hoãn và phá vỡ hợp đồng, thiệt hại về tài sản và làm hư hỏng công trình, cũng như những khiếu nại khác về kéo dài thời gian và chi phí bổ sung cho dự án là trách nhiệm cuối cùng của chủ đầu tư .

Mặt khác, nhà thầu EPCM chỉ hỗ trợ chủ đầu tư quản lý và giải quyết các khiếu nại, nhưng không phải là một bên trong bất kỳ tranh chấp phát sinh nào giữa nhà thầu thương mại và chủ đầu tư.

Các lợi ích tiềm năng khi thực hiện dự án theo mô hình hợp đồng EPCM là tổng chi phí dự án thấp hơn vì có thể giảm được các tình huống bất ngờ liên quan đến giá gói thầu để tránh những rủi ro hoàn thành dự án, đồng thời tính linh hoạt cao hơn trong triển khai và thực hiện dự án, đặc biệt trong trường hợp các dự án có phạm vi thực hiện được xác định nhỏ hơn hoặc có những thay đổi dự kiến về phạm vi thực hiện.